حضرت آیت الله خامنه ای به استفتائی پیرامون «خرید فیش حج به صورت آزاد» پاسخ گفتند که تقدیم حضور علاقمندان می گردد.

* خرید فیش حج به صورت آزاد

سؤال:

۱. خرید فیش حج به صورت آزاد چه حکمی دارد؟

۲. اگر کسی پول خرید فیش به صورت آزاد را داشته باشد، مستطیع محسوب میشود؟

جواب:

۱ و ۲) اگر خرید فیش آزاد منع قانونی نداشته باشد و توانائی تهیه فیش آزاد را داشته باشد، با وجود سایر شرایط، مستطیع است و باید به حج مشرف شود.

جدیدترین استفتائات از مقام معظم رهبری به همراه پاسخ های ایشان در تیر ماه ۹۸ را می توانید در ادامه مشاهده کنید.

دست کشیدن به صورت بعد از قنوت
سؤال ۱: آیا هنگام نماز دست کشیدن به صورت بعد از قنوت، مکروه است؟

جواب: انجام این کار در نماز‌های واجب مکروه است.

تزریق واکسن هنگام روزه
سؤال ۲: آیا تزریق واکسن که در عضله یا زیر پوست تزریق می‌شود؛ روزه را باطل می‌کند؟

جواب: باطل نمی‌کند.

وارد کردن وسائل غیر خوراکی به داخل دهان
سؤال ۳: آیا بردن وسایل غیر خوراکی مثل وسایل دندانپزشکی و ابزار معاینه به دهان باعث ابطال روزه می‌شود؟

جواب: خیر، مگر آنکه همراه رطوبت ـ که در رطوبت دهان از بین نمی‌رود ـ وارد دهان شود و رطوبت آن را فرو برد.

روزه و خون‌ریزی دهان
سؤال ۴: من روز قبل دندان پُر کردم، امروز که روزه‌ام، کمی خون ریزی دارد؛ آیا فرو بردن آب دهان در این حالت (که با خون دندان مخلوط است) جایز است؟ روزه‌ام چه حکمی دارد؟

جواب: خونی که از لثه می‌آید تا زمانی که عمدا فرو نبرده‌اید، روزه باطل نمی‌شود، اما اگر در آب دهان مُسْتَهْلَک شود (یعنی در آب دهان از بین برود) محکوم به طهارت است و بلعیدن آن اشکال ندارد و روزه را باطل نمی‌کند.

مضمضه‌ی آب برای رفع عطش
سؤال ۵: اگر روزه‌دار آب را به قصد رفع عطش در دهان گردانده و بیرون بریزد - به طوری که اندکی از آن هم پایین نرود- چه حکمی دارد؟

جواب: اشکال ندارد.

روزه‌ی حائض
سؤال ۶: اگر زن حائض در ماه رمضان، پیش از اذان صبح از حیض پاک شود، تکلیف او چیست؟

جواب: اگر برای غسل وقت دارد، باید قبل از اذان صبح غسل کند و اگر وقت تنگ است، باید تیمّم کند و روزه‌اش صحیح است و در صورتی که عمدا غسل یا تیمّم نکند، روزه‌اش باطل است و قضای روزه و کفارۀ عمد واجب است.

حجامت در حال روزه داری
سؤال ۷: آیا حجامت در حال روزه جایز است؟

جواب: اشکال ندارد، ولی اگر موجب ضعف شود، مکروه است.

پرداخت فطریه به فقیر غیرشیعه
سؤال ۸: فقیری که می‌توان زکات فطره به او داد، چه شرایطی دارد؟

جواب: باید شیعۀ اثنی عشری باشد، مگر آنکه پرداخت فطره به او موجب اُلفت و جلب نظر او شود.

اجیر گرفتن برای روزه‌های قضا در زمان حیات
سؤال ۹: اگر کسی بیمار و از بهبود حال خود مأیوس است و از زمانی که سالم بوده روزه‌های قضایی بر عهده دارد، آیا می‌تواند در زمان حیات برای روزه‌های قضایش اجیر بگیرد؟

جواب: در زمان حیات نمی‌تواند برای نماز و روزه‌های فوت شده اجیر بگیرد، اما باید وصیت کند تا بعد از مرگ، برای او بجا آورند.

پرداخت لوازم مورد نیاز فقیر به جای پول فطریه
سؤال ۱۰: آیا می‌توان به جای پول فطریه، مواد و لوازم مورد نیاز فقیر را برایش تهیه و به او تحویل دهیم؟

جواب: به صورت مذکور کافی نیست، اما اگر از فقیر وکالت بگیرید که پول فطریه را برای او دریافت کنید و موارد مورد نیاز او را تهیه کنید.

نقل اشتباه فتوا
۱۱: اگر شخصی فتوای مرجع تقلید را اشتباه نقل کند، در صورت امکان واجب است اشتباهِ خود را اصلاح کند.

تفاوت نظر ولیّ فقیه و مرجع تقلید
۱۲: در هر مسأله‌ای که نظر ولیّ فقیه با نظر مرجع تقلید متفاوت است، اگر مربوط به اداره‌ی کشور و اموری که به عموم مسلمانان ارتباط دارد ـ مثل دفاع از اسلام و مسلمین ـ باشد، باید نظر ولیّ فقیه اطاعت شود و اگر مربوط به مسائل فردی و شخصی باشد، باید طبق نظر مرجع تقلید عمل شود.

پاک­ کنندگی زمین
۱۳: آیا می‌دانید:

زمین یکی از پاک کننده هاست، کسی که بر اثر راه رفتن روی زمین، کف پا یا کفش او با نجاست تماس یافته و نجس شده است، هر گاه حدود ده قدم راه برود با سه شرط کف پا و ته کفش او پاک می‌شود:

اول: آن که زمین پاک باشد.

دوم: آن که خشک باشد.

سوم: آن که اگر عین نجس مثل خون و بول، یا متنجس مثل گِلی که نجس شده در کف پا و ته کفش باشد و به واسطه راه رفتن برطرف شود.

در برخى موارد مرثيه خوانى و يا مداحى زنان در مجلس بانوان ، به گونه ‏اى است كه صداى آنان با بلندگو به گوش مردان رهگذر مى ‏رسد  سوالی که مطرح است اینکه  آيا اين عمل جايز است؟

همه مراجع (به جزآیت الله  مكارم ): اگر صداى آنان در معرض ريبه، تلذّذ و تهييج شهوت باشد، جايز نيست.

فاضل، جامع‏ المسائل، ج‏1 س‏2182 ؛ صافى، جامع الاحكام، ج‏2، س‏1681 ؛ خامنه ‏اى، اجوبة الاستفتاءات، س‏1145 ؛ نورى، استفتاءات، ج‏2، س‏545 ؛ امام، استفتاءات، ج‏3، (احكام نظر )، 57 و 65 ؛ تبريزى، استفتاءات، س‏1058 ؛ دفتر: وحيد، بهجت و سيستانى.

آيةاللَّه مكارم: خير، جايز نيست.

مكارم، استفتاءات، ج‏2، س‏764 و ج‏1، س‏785 و دفتر استفتاءات.
 

مجموعه احکام روزه، برگرفته از استفتائات آیت‌الله خامنه‌ای؛

حجت الاسلام و المسلمین ابولقاسم علیدوست عضو جامعه مدرسین عصر پنج شنبه در برنامه فقه پویا که به بررسی علل اختلاف نظر در صدور فتاوا در میان علما ختصاص داشت، با اشاره به چیسیتی‌شناسی فتوا ابراز کرد: برای بررسی این موضوع باید به چیستی فقه و نهاد فقه است.

متن پرسش و پاسخ به این شرح است:

در میان همه اعمال عبادی مسلمانان، قطعا روزه از شاخص‌ترین آنهاست. تاکید فراوان بر منزلت ماه مبارک رمضان باعث شده است تا این ماه و اعمال عبادی آن از جایگاه ویژه‌ای بین مسلمانان برخوردار باشد.

ویژه نامه ضیافت مشرق - به مناسبت فرا رسیدن ماه مبارک رمضان به مرور برخی احکام روزه مطابق با استفتائات مقام معظم رهبری می‌پردازیم که بخش نخست آن در ادامه می‌آید:
 
س: دخترى که به سن تکلیف رسیده، ولى به علت ضعف جسمانى توانایى روزه گرفتن ندارد و بعد از ماه مبارک رمضان هم نمى‏‌تواند قضاى آن را به جا آورد تا اینکه ماه رمضان سال بعد فرا مى‏‌رسد، چه حکمى دارد؟
 
ج: ناتوانى از گرفتن روزه و قضاى آن به مجرد ضعف و عدم قدرت موجب سقوط قضاى روزه نمى‏‌شود، بلکه قضاى روزه‏‌هاى ماه رمضان که از او فوت شده، بر وى واجب است.
 
س: دخترانى که تازه به سن تکلیف رسیده‌‏اند و روزه گرفتن بر آن‌ها مقدارى مشکل است، چه حکمى دارند؟ آیا سن بلوغ شرعى دختران اکمال نه سال قمرى است؟
 
ج: بنا بر نظر مشهور، بلوغ شرعى دختران همان تکمیل 9 سال قمرى است که در این هنگام روزه بر آن‌ها واجب است و ترک آن به مجرد بعضى از عذرها جایز نیست، ولى اگر روزه گرفتن براى ایشان ضرر داشته باشد یا تحمل آن برایشان همراه با مشقت زیاد باشد، افطار براى آن‌ها جایز است.
 
س: من زمان دقیق رسیدن به سن تکلیف خود را نمى‏‌دانم، از جناب عالى خواهشمندم بیان فرمایید که از چه زمانى قضاى نماز و روزه بر من واجب است؟
 
ج: فقط قضاى آن مقدار از نمازها و روزه‌ها که یقین به فوت آن بعد از رسیدن به سن قطعى تکلیف شرعى دارید، بر شما واجب است.
 
س: اگر دختر نه ساله‌‏اى که روزه بر او واجب شده، به دلیل دشوارى، روزه‏‌اش را افطار کند، آیا قضا بر او واجب است یا خیر؟
 
ج: قضاى روزه‏‌هایى که از ماه رمضان افطار کرده، بر او واجب است.
 
س: اگر فردى به خاطر عذرى قوى، پنجاه درصد احتمال دهد که روزه بر او واجب نیست و به همین دلیل روزه نگیرد، ولى بعداً معلوم شود که روزه بر او واجب بوده، از جهت قضا و کفاره چه حکمى دارد؟
 
ج: اگر افطار عمدى روزه ماه مبارک رمضان به مجرد احتمال عدم وجوب روزه بر وى باشد، در فرض سؤال علاوه بر قضا، کفاره هم بر او واجب است. اما اگر افطار به علت ترس از ضرر باشد و ترس هم منشأ عقلایى داشته باشد، کفاره واجب نیست، ولى قضا بر او واجب است.
 
س: شخصى مشغول انجام خدمت سربازى است و به علت مسافرت و حضور در محل خدمت، نمى‏‌تواند روزه ماه رمضان سال گذشته را بگیرد و هنگام حلول ماه رمضان امسال نیز در محل خدمت است و احتمال دارد که باز هم نتواند روزه بگیرد، اگر پس از پایان دوره خدمت سربازى بخواهد روزه این دو ماه را قضا کند، آیا کفاره هم بر او واجب است یا خیر؟
 
ج: کسى که بر اثر عذر مسافرت، روزه ماه رمضان از او فوت شده و آن عذر تا ماه رمضان سال آینده استمرار داشته، فقط قضاى آن بر او واجب است و کفاره تأخیر واجب نیست.
 
س: اگر شخص روزه‌دار جنب باشد و تا قبل از اذان ظهر متوجه آن نشود و پس از آن غسل ارتماسى کند، آیا روزه‌‏اش باطل مى‏‌شود؟ و اگر بعد از غسل متوجه شود که در حال روزه غسل ارتماسى کرده است، آیا قضاى آن واجب است؟
 
ج: اگر غسل ارتماسى بر اثر فراموشى و غفلت از روزه‌دار بودن باشد، غسل و روزه او صحیح است و قضاى روزه‏‌اش بر او واجب نیست.
 
س: اگر شخصى بخواهد قبل از زوال به محل اقامتش برسد، ولى در راه به خاطر پیشامد حادثه‏‌اى نتواند در زمان معین به مقصد برسد، آیا روزه او اشکال دارد و آیا کفاره بر او واجب است یا فقط قضاى روزه آن روز را باید به جا آورد؟
 
ج: روزه‌‏اش در سفر صحیح نیست و بر او فقط قضاى روزه آن روزى که پیش از ظهر به محل اقامتش نرسیده، واجب است و کفاره‏‌اى هم ندارد.
 
س: اگر هواپیما در ارتفاع بالا و مسیر طولانى در حال پرواز باشد و پرواز حدود دو ساعت و نیم تا سه ساعت طول بکشد، مهماندار و خلبان هواپیما براى حفظ تعادل خود هر بیست دقیقه احتیاج به نوشیدن آب دارند، در این صورت آیا در ماه مبارک رمضان، کفاره و قضاى روزه بر آن‌ها واجب مى‏‌شود؟
 
ج: اگر روزه براى آن‌ها ضرر داشته باشد، جایز است که با نوشیدن آب افطار کند و قضاى آن را بجا آورند و در این حالت کفاره بر آن‌ها واجب نیست.
 
س:کسى که با پوشیدن لباس مخصوص (مانند لباس غواصى) بدون اینکه بدنش خیس شود، در آب فرو رود، روزه‌‏اش چه حکمى دارد؟
 
ج: اگر لباس به سر او چسبیده باشد، صحّت‏ روزه‌‏اش محل اشکال است و بنا بر احتیاط وجوبى قضاى آن لازم است.
 
س: آیا مسافرت عمدى در ماه رمضان به قصد افطار و فرار از روزه گرفتن، جایز است؟
 
ج: مسافرت در ماه رمضان اشکال ندارد و در صورت مسافرت، ولو اینکه براى فرار از روزه باشد، افطار بر او واجب است.

 در ادامه طرح برخی مسائل در خصوص مسئله وضو، به چندین سوال  جدید در این باب می پردازیم:

 سؤال: گفته شده هنگام شستن دست‌ها هنگام وضو لابلای انگشتان نیز باید شسته شود، حال اگر كسی به علت ندانستن مسأله دست‌ها را از آرنج تا نوك انگشتان شست ولی لابلای انگشتان را نشست آیا وضوی او اشكال دارد؟ نماز خوانده شده با آن چه حكمی دارد؟

 جواب: اگر می‌داند كه آب وضو به لابلای انگشتان هم می‌رسیده است اگرچه دست به آنها نمی‌مالیده، وضو صحیح است، والا وضو باطل و قضای نمازهایی كه با وضوی باطل خوانده شده واجب است. .(ر.ک استفتائات جدید امام خمینی(ره) ج1, س25)

 سؤال: آیا نیت برای وضو واجب است و اگر نماز با وضوی بدون نیت خوانده شود آیا اشكال دارد؟

جواب: بلی ـ نیت برای وضو لازم و واجب است، ولی مگر می‌توان عملی را بدون نیت انجام داد. همین مقدار كه شما تصمیم می‌گیرید كه وضو بگیرید كه با طهارت باشید، نیت است و ذكر نیت به زبان لازم نیست. .(ر.ک تحریر الوسیله امام خمینی(ره), ج 1, ص28 و29, م180)

 سؤال: آیا جوهر خودكار،‌ روغن ماشین و... چرك زیر ناخن آیا مانع در وضو می‌شود و آیا رنگی كه ناخن بر می‌دارد مثلاً گاهی سر ناخن‌ها سیاه می‌شود مانع هست یا نه؟

جواب: اگر رنگ جرمیّت داشته باشد مثل جوهر خودكار و روغن ماشین باید برطرف شود و اگر مثل رنگ حنا یا جوهر خودنویس باشد اشكال ندارد و چرك زیر بیخ ناخن اگر ظاهر نباشد اشكال ندارد و مانع نیست. .(ر.ک استفتائات جدید امام خمینی(ره) ج1, س41, 42, 43)

 سؤال: آیا در گرفتن وضو حتماً باید نیت را به زبان آورد و یا همین اندازه كه در دل نیت قربت برای وضو، انجام دهیم كافی است؟

جواب: در تمام موارد مذكور تلفظ نیت به زبان لازم نیست و همان توجه قلبی به انجام وظیفه كافی است. .(ر.ک تحریر الوسیله امام خمینی(ره), ج 1, ص29, م18)

 سئوال: اگر در حین وضو یا بعد از آن مرتكب گناه شویم مثلاً نگاه به نامحرم، فحش، غیبت و... وضو را باطل می‌كند؟

جواب: وضو باطل نیست. .(ر.ک استفتائات جدید امام خمینی(ره) ج1, س71)

 سئوال: وضو گرفتن در حالی كه به مژه‌ها ریمل مالیده شود صحیح است؟

جواب: اگر مانع رسیدن آب به مژه باشد باید برطرف شود. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع ج1, ص187, شرط13)

 سئوال: در مسح پا باید عرض مسح، سه انگشت بسته باشد؟

جواب: عرض مسح پا به هر اندازه باشد كافی است البته مسح با سه انگشت و یا تمام كف دست مستحب است. و از نظر برخی از فقها احتیاط مسح با سه انگشت است. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع ج1, م253)

سئوال: اینجانب عینك نامرئی (لنز) می‌زنم و آن وسیله‌ای است كه بر روی عنبیّه قرار می‌گیرد، آیا وضو و غسل با آن اشكال دارد یا نه؟

جواب: اگر در داخل چشم قرار می‌گیرد مانع از صحت وضو و غسل نیست. .(ر.ک استفتائات جدید امام خمینی(ره) ج1, س19)

منبع:جام

در وصیّت و بخشش های مالی دیگر، لازم است جوانب مختلف در نظر گرفته شود؛ مانند این که وصیّت به یک امر پسندیده و از روی خیرخواهی باشد، نه از روى کینه و انتقام و یا مهرورزى‏ هاى بى ‏جا و بى مورد.

سوال: آیا اگر شخصی در زمان حیات خود همه اموال خود را در راه خیر و ترویج دین مصرف کند و برای ورثه چیزی باقی نگذارد، اشکال دارد؟

پاسخ به پرسش مورد نظر، از نکات زیر روشن می شود:

1. از اموری که در آموزه های دینی بسیار بر آن تأکید شده، انجام کارهای خیر و صرف اموال در جهت کارهای سودمند است.

2. در قرآن کریم از اموالی که انسان پس از خود بجا می گذارد، تعبیر به «خیر» شده و سفارش شده است که این اموال با وصیّت تکلیفش روشن شود: «بر شما نوشته شده: هنگامى که یکى از شما را مرگ فرا رسد، اگر چیز خوبى [مالى‏] از خود به جاى گذارده، براى پدر و مادر و نزدیکان، بطور شایسته وصیّت کند!این حقّى است بر پرهیزکاران!».[1]

این آیه شریفه، به روشنی دلالت دارد که اگر انسان مالی از خود بجا گذاشت، با وصیّت به آن، رعایت حال والدین و یا نزدیکان را به طریق شایسته بنماید.

3. گفتنی است وصیّت باید به یک امر پسندیده و از روی خیرخواهی باشد، نه از روى کینه و انتقام و یا مهرورزى‏ هاى بى ‏جا و بى ‏رویّه؛ چون از ارث، تنها بعضى از بستگان بهره ‏مند مى‏ شوند آن هم به مقدار معیّن، لذا اسلام سفارش مى‏ کند اگر در میان فامیل کسانى هستند که از ارث محرومند و یا سهم ارث آنان اندک است، با وصیّت، در مورد توسعه‏ سهمیّه آنان اقدام نمود، ولى اگر کسى در این وصیّت رعایت عدالت نکند و یا ظلمى را روا دارد، گناه کبیره انجام داده است.[2] پیامبر اکرم (ص) می فرماید: «مرد یا زن شصت سال خدا را عبادت مى ‏کنند و هنگام مرگ در وصیّت به حق رفتار نمى‏ کنند و این کار آنان را جهنّمی می کند».[3]

4. استحباب وصیّت در صورتی است که مال قابل توجّهی، از میّت باقی مانده باشد و بر کسانی که چنین مالی ندارند وصیّت مالی لازم نیست. شخص فقیری به حضور امام علی (علیه السلام) رسید و به حضرت عرض کرد آیا وصیّت نکنم؟ حضرت فرمود: وصیّت به تقوا کن امّا اموالت را برای ورثه ات باقی گذار! سپس به آیه ذکر شده استشهاد نمود و فرمود: تو خیری (مالی) باقی نگذاشتی تا وصیّت کنی.[4]

5. در وصیّت، کسانی که بستگان فقیر دارند، آنان را در اولویت قرار دهند، و در مواردی هم که شخص اموالی دارد، گر چه تا ثلث (یک سوم) اموال خود می تواند وصیّت کند، اما سیره پیشوایان دین به جهت رعایت حال بازماندگان وصیّت به خمس (یک پنجم) اموال را سفارش فرموده اند. همان طور که در روایات آمده:

یک. امام علی (علیه السلام) می فرماید: «مستحب است که وصیّت به خمس اموال شود، چنان که خداوند در واجبات مالی به پرداخت خمس اموال بندگان رضایت داده است» و در ادامه فرمود: «وصیّت به خُمس از مال، میانه روی و به رُبع (یک چهارم)، به زحمت انداختن ورثه و به ثلث، ستم به ورثه است». [5]

دو. امام رضا (علیه السلام) فرمود: «اگر به ربع (یک چهارم) از مال، وصیّت شود، خوشایندتر برای من از وصیّت به ثلث است».[6]

سه. امام صادق (علیه السلام) به روایت از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرماید: «پنج خرما، یا پنج تکّه نان یا چند دینار (سکّه طلا) یا درهم (سکّه نقره) که آدمى به دست مى‏ آورد و می خواهد آنها را ببخشد، افرادی که به ترتیب شایسته انفاق هستند، عبارتند از:

اول: پدر و مادر

دوم: خود و خانواده اش

سوم: نزدیکان فقیر

چهارم: همسایگان فقیر

و پنجم: در راه خدا که اجرش از همه کمتر است».[7]

از آنچه بیان شد، روشن می شود که در وصیّت و بخشش های مالی دیگر، لازم است جوانب مختلف در نظر گرفته شود.

سوال: آیا زن می تواند از عرصه(زمین) شوهر ارث ببرد؟

در این مورد بین فقهاء اختلاف است (توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج‏2 ،ص 898)، عده ای قائل اند که زن از عرصه(زمین) ارث نمی برد اما نظر مقام معظم رهبری این است که زن اگر چه از اصل زمین ارث نمی برد ولی از قیمت آن ارث می برد. توجه شما را به سوال زیر جلب می کنیم.

سوال: در باب ارث زوجه از قیمت زمین دو فتوى بین فقهاى عظام وجود دارد و شنیده‌ایم که نظر مبارک حضرتعالى این است که زوجه از قیمت زمین ارث مى‌برد. خواهشمند است بفرمایید آیا در این مسأله بین اینکه زوجه از میّت، صاحب فرزند باشد یا خیر تفاوتى وجود دارد؟

جواب: زوجه خواه داراى فرزند از شوهرش باشد یا نباشد از قیمت زمین خواه زمین خانه یا مغازه یا زمین باغ یا مزرعه باشد ارث مى‌برد. (ارث زن از قیمت زمین) امروزه این فتوا در محاکم قضایی مبنای عمل است. (سایت دفتر مطالعات و تحقیقات زنان)

پی نوشت ها:

[1]. بقره، 180.

[2]. قرائتى، محسن، تفسیر نور، ج 1، ص 180

[3]. پاینده، ابو القاسم، نهج الفصاحة، ص 279

[4]. محدث نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 14، ص 94

[5]. همان.

[6]. فقه الرضا (علیه السلام)، ص 298، مۆسسه آل البیت (علیهم السلام)

[7]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر و آخوندی، محمد، ج 5، ص 66

1. آیا استفاده از حیوان حرام گوشت به عنوان دارو جایز است؟

2. آیا فروش داروهای مفصل ساز که از خرچنگ تهیه شده با نسخه پزشک در داروخانه اشکال دارد؟

3. آیا تنها با گفتن مسئله به بیمار از گردن داروساز یا فروشنده خارج می‌شود یا نباید مطلقاً دارو را فروخت؟

بطور کلی: هیچ یک از موارد سوال جایز نیست، مگر اینکه به تشخیص پزشک حاذق متدین، راه درمان منحصر به استفاده از آن دارو باشد و مصرف این گونه داروها تنها در زمان و به مقدار ضرورت که راه دیگری برای درمان نباشد مانعی ندارد.

بنابراین در صورت اضطرار و انحصار درمان به چنین داروهایی، استفاده، فروش و تجویز آن به بیمار اشکالی ندارد.

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:
 

حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):

1و2. در مقام معالجه به مقدار رفع ضرورت مانعى ندارد.

3. فروختن آن به جهت معالجه فى نفسه مانعى ندارد.

حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

1و2و3. جایز نیست مگر اینکه به تشخیص پزشک حاذق متدین راه منحصر درمان باشد.  مصرف این گونه داروها تنها در زمان و به مقدار ضرورت که راه دیگری برای درمان نباشد مانعی ندارد.

حضرت آیة الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

در صورت ضرورت ومنحصر بودن شفا به استعمال این درمان به مقدار ضرورت اشکال ندارد.

حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):

1. در فرض سوال، جایز نیست

2. در صورتی که به حد ضرورت و اضطرار نرسد، جایز نیست

3. در فرض سوال، نباید فروخته شود.

منبع:جام

مویی که از زن جدا شده و روی فرش افتاده اگر نامحرم ببیند و دست بزند چه حکمی دارد؟

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:

حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):

احتیاط واجب آن است که به موى جدا شده نگاه نشود.

حضرت آیة الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

حرام نیست.

حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):

در فرض سوال، دست زدن خلاف احتیاط است.
سوال: حدود اسلام در نگاه کردن به نامحرم چیست؟

نگاه کردن مرد به بدن زن نامحرم چه با قصد لذّت و چه بدون آن حرام است. و نگاه کردن به صورت و دستها اگر به قصد لذّت باشد حرام است، ولى اگر بدون قصد لذت باشد مانعى ندارد و نیز نگاه کردن زن به بدن مرد نامحرم (چه با قصد لذت و چه بدون قصد لذت) حرام مى ‏باشد [1]

و نگاه کردن به صورت و دستها اگر به قصد لذّت باشد حرام است، ولى اگر بدون قصد لذت باشد مانعى ندارد [2] و نگاه کردن به صورت و بدن و موى دختر نابالغ اگر به قصد لذّت نباشد و بواسطه نگاه کردن هم انسان نترسد که به حرام بیفتد اشکال ندارد، ولى بنا بر احتیاط باید جاهایى را که مثل ران و شکم معمولًا مى ‏پوشاند نگاه نکند. [3]

حضرت آیت الله العظمی خامنه ای در پاسخ به این سوال که : نظر کردن به صورت و دستهای زن نامحرم چه صورت دارد و آیا پوشاندن پاها در برابر نامحرم لازم است؟

فرمودند: در فرض سوال اگر نظر همراه با ریبه و لذت باشد و یا صورت و دستها دارای آرایش و زینت باشد جایز نیست. پوشاندن پا در برابر نامحرم لازم است.[4]

و در مورد زنان غیر مسلمان فرموده اند:

" اگر انسان بدون قصد لذّت به صورت و دستهاى زنهاى اهل کتاب مثل زنهاى یهود و نصارا نگاه کند در صورتى که نترسد که به حرام بیفتد اشکال ندارد." [5]

و همچنین در پاسخ به این سوال که نگاه کردن به اعضایی که زنان غیر مسلمانان معمولاً آن را نمی پوشانند (غیر از دست و صورت) مثل موها و ... چه حکمی دارد؟، فرموده اند:   نگاه کردن در صورتی که بدون ریبه و مفسده باشد، اشکال ندارد.‏   [6] [7]

پی نوشت ها:

[1] توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج‏2، ص: 485، مسأله 2433.

[2] امام خمینی، تحریر الوسیله، ج2، ص243

[3] توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج‏2، ص: 485، مسأله 2433.

[4] مسایل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، سید محسن محمودی، ج3 ص111.

[5] توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج‏2، مسأله 2434.

[6] استفتاء از دفتر معظم له؛ همچنین نک: رساله دانشجویی، سید مجتبی حسینی، پرسش 291.

یکی از سوالاتی که دربین جوان هادرآستانه ازدواج مطرح می شود مسئله شیر بها است که دراین جانظر مراجع تقلید را دراین خصوص مطرح می کنیم 

سوال: گرفتن شیربها توسط پدر یا نزدیکان دختر چه حکمی دارد؟

امام خمینی(ره):

اگر شیربها را در مقابل عملی مثل سعی در ازدواج می گیرد یا با رضایت به او می بخشند، حلال است.

(تحریرالوسیله، 1382، ج2، ص 298، م9)

(استفتائات، 1382، ج 3، ص 190، س 38)

آیة الله بهجت(ره):

اگر جزو مهریه باشد یا به عنوان جعاله (تعهد به پرداخت مالی معین، در برابر انجام دادن کاری حلال و درخور اعتنای عقلاء ـ فرهنگ فقه، ج3، ص90) باشد یا شرط ضمن عقد باشد، لازم الوفاء است. (در غیراین صورت) مربوط به تراضی طرفین است.

(استفتائات 1386، ج4، ص 49، 4723 و 2725) 

آیة الله تبریزی(ره):

گرفتن شیربها مورد اشکال است ولی اگر به صورت شرط ضمن عقد برای غرض صحیح دیگری شرط هبه کنند برای پدر دختر و غیره یا در مقابل عمل مباح برای غیر دختر مالی را به عنوان جعاله و مانند آن قرار دهند جایز است.

(استفتائات، 1385، ج1، ص 263، م 1628و ج2، ص 328، س 1351)

آیة الله خوئی(ره):

اگر در متن عقد شرط شود که زوج بدهد، صحیح و پرداختن آن لازم است.

(استفتائات، ص 314، س 1051)

آیة الله سیستانی(دام ظلّه):

اگر شیربها را در مقابل عملی مثل سعی در ازدواج می گیرد یا با رضایت به او می بخشند، حلال است.

(منهاج الصالحین، 1427هـ ق، ج3، ص 94، م 301 و سوال شفاهی از دفتر)

آیة الله صافی گلپایگانی(دام ظلّه):

اگر شیربها را در مقابل عملی مثل سعی در ازدواج می گیرد یا با رضایت به او می بخشند، حلال است.

(هدایة العباد، 1420هـ ق، ج2، ص 457، م9)

(جامع الاحکام، 1385، ج2، ص 26، س1306)

آیة الله فاضل لنکرانی(ره):

اگر شیربها را در مقابل عملی مثل سعی در ازدواج می گیرد یا با رضایت به  او می بخشند، حلال است.

(الاحکام الواضحه، 1426هـ ق، ص 290، م 1732)

(جامع المسائل، ج1، ص 395، س 1497)

آیة الله گلپایگانی(ره):

اگر شیربها را در مقابل عملی مثل سعی در ازدواج می گیرد یا با رضایت به او می بخشند، حلال است.

(مجمع المسائل، 1412هـ ق، ج2، ص 168، س 469)

(هدایة العباد، ج2، ص 360، م 1262)

آیة الله مکارم شیرازی(دام ظلّه):

اگر به صورت شرط ضمن عقد به هنگام خواندن عقد نکاح قید شود، جایز است.

(استفتائات جدید، ج1، ص 242، با استفاده از س 854 و ص 245، با استفاده از س 868)

آیة الله نوری همدانی(دام ظلّه):

اگر به عنوان جعاله یا هبه باشد، اشکال ندارد.

(هزار و یک مساله فقهی، 1383، ج2، ص 188، س 626)

منبع:جام

متن استفتاء و پاسخ ایشان به این شرح است:

این که گفته می شود در پایان ماه صفر باید در10 مسجد را بزنند و به پیامبر گرامی اسلام(ص) آغاز ماه ربیع الاول را تبریک بگویند. آیا چنین مطلبی درست است یا خیر؟

پاسخ:

این مطلب از خرافات است که در میان عده ای ترویج شده و اول ماه ربیع الاول در مساجد را می زنند تا با این کار به پیامبر اکرم(ص) پایان ماه صفر را بشارت دهند؛ این خرافات است و مومنین و مومنات از این کار باید پرهیز کنند.

منبع:شبستان

پوشش سیاه در فرهنگ شیعه، اقتداء‌ به عمل خود اهل بیت (ع) است و یک نوع اظهار همدردى و محبت به اهل بیت (ع) خصوصاً‌ صاحب عزاى اصلى و آخرین ذخیره الهى در دوره غیبت، امام زمان(عج) است.

یکی از سؤالاتی که بین مردم شایع شده، مکروه بودن یا نبودن پوشیدن لباس سیاه در عزای امام حسین(ع) است.

 

مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر(عج)، در مقاله ای این مسأله را بررسی و پاسخ‌ گفته است.

 

* چکیده و خلاصه مقاله

 

یکى از اشکالاتى که وهابیون بر شیعه وارد کرده‌‌اند،‌ پوشیدن لباس سیاه است. آنها مدعى‌‌اند که در منابع شیعه،‌ روایات متعدد در مذمت لباس سیاه وارد شده که آن را‌ لباس دوزخیان،‌ فرعونیان و عباسیان (دشمنان اهل بیت)‌ شمرده است.‌

 

از طرفی، طبق روایات، رسول خدا(ص) و امیرالمؤمنین(ع) از لباس سفید استفاده مى‌‌کرده‌اند و پیروانشان را به استفاده از این رنگ دستور داده‌اند.

 

اما امروز در جامعه شیعى دیده مى‌‌شود که آنان برخلاف دستور پیامبر و ائمه، از رنگ سیاه به خصوص در ایام عزادارى امام حسین(ع) استفاده مى‌‌کنند واین کار در میان شیعیان به عنوان یک فرهنگ در آمده است.

 

شبهه‌ فوق در سایت‌هاى مختلف وهابیت به صورت گسترده مطرح شده است گرچه شبهه اصلى آنها همان مدعاى فوق است ولى با تأمل در سخنان آنها، مى‌‌توان جزئیات دیگرى را نیز استخراج کرد و به این صورت دسته بندى نمود:

 

1. نافرمانی شیعیان در سیاه پوشی از دستور ائمه (ع)

 

شیعیان بر خلاف سیره رسول خدا(ص) در پوشش رنگ سفید و توصیه و تأکید بر آن، در مراسم مذهبى از جمله در ایام محرم و عاشورا از لباس سیاه استفاده مى‌‌کنند.

 

از طرف دیگر طبق روایاتى که در منابع شیعه در مذمت و منع پوشش سیاه آمده است؛‌ مى‌‌بایست شیعیان از نواهى ائمه برحذر و اوامر آنها را انجام دهند؛ در حالیکه آنها با این کار(‌پوشش سیاه) نواهى را مرتکب و از دستورات نا فرمانى مى‌‌کنند.

 

2. حرمت پوشیدن لباس سیاه

 

در روایات شیعه، لباس مشکی، لباس اهل نار، فرعونیان و عباسیان قلمداد شده و صریحاً‌ دستور داده شده که آن را نپوشید. با در نظر گرفتن این نهی،‌ استفاده از این رنگ حرام و جایز نیست.

 

3. تعارض روایات با عمل ائمه(ع):

 

از طرفى روایات متعدد در مذمت و منع لباس سیاه از طرف ائمه وارد شده است و از طرف دیگر، به گزارش برخى روایات، خود ائمه در بعضى موارد عملاً‌ لباس مشکى پوشیده‌‌اند. بنا براین، بین روایات و عمل ائمه تعارض وجود دارد.

 

اگر عمل ائمه را ملاک قرار بدهیم تکلیف روایات چه مى‌‌شود و اگر جانب روایات را بگیریم، چگونه مى‌‌توان عمل ائمه را توجیه کرد؟

 

پاسخ، نقد و بررسی

 

شبهات فوق را مى‌‌توان در چند بخش مستقل مورد نقد قرار داد:

 

بخش اول : علل سیاه پوشی شیعیان در عزاداری

 

1. سیاه پوشی همدردی با اهل بیت است

 

سیاه پوشى شیعیان در عزاداری،‌ یک نوع اظهار محبت و ارادت به ساحت مقدس امامان اهل بیت(ع) و اظهار همدردى با صاحب عزاى اصلى و حجت الهى حضرت حجت ابن الحسن المهدى(عج) است.

 

2. سیاه پوشی برگرفته از سیره ائمه اطهار است

 

سیاهپوشى شیعیان برگرفته از سیره ائمه اطهار(ع) است.

 

از نگاه تاریخی، سیاه پوشى زنان در شهادت دو تن از سرداران سپاه اسلام (حضرت حمزه و جعفر طیار)، سیاه پوشى حضرت زهرا(س) در سوگ پدر، امام حسن(ع) در شهادت امیرالمؤمنین(ع) و بالاخره سیاه پوشى بانوان خاندان رسالت در شام و مدینه به اتفاق زنان مدینه در شهادت امام حسین(ع) شهره‌ تاریخى دارد.

 

نکته مهم این است که همه این موارد تاریخی، در منظر پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع) انجام شده و حتى بعضى از موارد، (‌مانند سیاه پوشى حضرت زهرا در عزاى رسول خدا و امام حسن در شهادت پدر و امام سجاد در مدینه) فعل خود معصوم است.

 

بنابراین، فرمایشاتى که از رسول گرامى اسلام یا امیرالمؤمنین و دیگر ائمه اطهار(ع) در کراهت لباس سیاه وارد شده، با این سیره تخصیص خورده و شامل سیاه‌پوشى در عزاى شهداى اهل البیت(ع) نمى‌‌شود.

 

بنابراین فرهنگ سیاه پوشى شیعیان برگرفته از سیره خود اهل بیت است؛ نه یک امر بدیع و مأخوذ از کار دیگران.

 

3. در روایات، نهی، معلل است؛ و هر جا علت نبود، نهی در کار نیست!

 

هدف روایات از مذمت لباس سیاه و منع آن توسط نبى مکرم اسلام(ص)، امام على و امام صادق(ع) تشبه به جباران تاریخ همانند فراعنه مصر و حاکمان عباسى است؛ به ویژه عباسیان که در اوائل، براى تثبیت حکومتشان به نشانه طرفدارى از اهل بیت و سوگوار بودنشان در شهداى خاندان پیامبر سیاه پوشیدند؛ اما بعد از تثبیت قدرت براى ارعاب مردم و اظهار شکوه و هیبت، پوشیدن این رنگ را براى کارگزاران حکومت و مردم الزام مى‌‌کردند؛ تا آن جایى که پرچم حکومت نیز از رنگ سیاه انتخاب شد. آنان از این رنگ به عنوان نماد حکومت‌‌شان استفاده کردند.

 

از طرف دیگر با تغییر سیاست (طرفدارى اهل بیت)،‌ با اهل بیت رسول خدا(ص) بیشتر از بنى امیه بدرفتارى کردند و امامان معصوم را در بند کشیده و در سیاه ‌چالها به شهادت رساندند.

 

به این جهت امام صادق(ع) در ضمن روایات، پیروانش را از پوشیدن رنگ مشکى که در آن مقطع خاص، نماد جباران تاریخ بود برحذر داشتند و از آن به لباس «اهل نار، لباس فرعون و لباس اعداء الله» ‌تعبیر کردند و گرنه به خودی خود این رنگ هیچ گونه حرمتى نداشته است.

 

منبع:فارس

 

نوكر بايد آقا باشد

ما بايد توجه داشته باشيم كه هیئات و مجالس مذهبي به نام چه بزرگواراني تشكيل شده و انتساب به چه انوار مقدسه­ای دارد؟ شخصیت­هایی كه عرشيان و فرشيان، مبهوت عظمت مقام و منزلت آن­ها هستند. حداقل برای یک بار هم که شده ترجمه­ی زیارت «جامعه­ی کبیره» را بخوانیم و با اوصاف و کمالات امامان معصوم «علیهم السلام» ولو در حدّ ابتدایی آشنا شویم، تا به خود اجازه ندهیم و جرأت پیدا نکنیم که در مجالس متعلق به آن بزرگواران کارهایی که دون شأن و مقام و منزلت آنان است انجام دهیم. آن ارکان توحید و معرفت، قدسی صفتانی می­باشند که عرفان و معرفت به منزلت و حقّشان را باید از خداوند درخواست کنیم که «اَن تُدخِلنی فی جملةِ العارفین بهم و بحقِهم»( من لا یحضره الفقیه؛ ج2 ص615)

لذا به جا و ضروری است كه در چنين مجالسي، چه در سينه زني ها و عزاداري ها و چه در شادي­ها و دست افشاني­ها، از حركات و روش­ها و سبك­هايي که به دور از شأن و ساحت قدس آنان بوده و نوعاً وارداتي مي‌باشد و از ادبياتي كه هماهنگي با فرهنگ و هویت ديني و ملي و بومي ما ندارد، پرهيز كنيم.

 فقه هيئت

 از آسيب هاي تهديدكننده­ی آثار و بركات معنوي و مادي هيئات و جلسات مذهبي، عدم آشنايي مجريان آن­ها با فقه هيئت داري است، تا جايي كه براي انجام امر مستحبي بعضاً مرتكب كارهاي حرام و ضمان آور مي‌شوند. به عنوان مثال اگر برنجي را به هيئتي بدهند كه نذر شب تاسوعا شده، جايز نيست كه ظهر تاسوعا و يا غير آن اطعام كنند و اگر تخلفي صورت گرفت، به نذر وفا نشده و بر ذمه­ی ناذر باقي مي‌ماند و در مواردي ممكن است موجب كفاره­ی حنث نذر هم بشود و گيرنده­ی برنج نيز چون آن­طوري كه گفته شده عمل نكرده، مسئول خواهد بود.

لذا لازم است مجريان هيئات مذهبي، فقه تمامي اموري كه در هيئت هاي مذهبي مورد ابتلا مي‌باشد، نظير احكام وقف و نذر و وكالت و امانت و قرباني و نظایر آن را از طريق ارتباط مستمر با علماي آگاه به مسائل شرعي بياموزند، تا خود و ديگران را گرفتار در دنيا و آخرت نكنند و به مظالم عباد گرفتار نشوند.

(رساله شور و شعور توسط حجت الاسلام جعفر صالحان تدوين شده است)

دفتر آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در پاسخ به این استفتاء نوشت: «جایز نیست مردان خود را شبیه زنان کنند ولی اصلاح جزئی و مرتب کردن بعضی از قسمت‌ها که منظره خوشایندی ندارد، اشکالی ندارد.» 
 
به گزارش پارسینه، آیت‌الله هادوی تهرانی نیز پاسخ داد: «تشبّه مردان به زنان جایز نیست. پس اگر برداشتن ابرو در مردان، در نظر مردم، باعث تشبه مرد به زن محسوب شود، شرعاً ممنوع است و اگر چنین نباشد، منعی ندارد.» 

مقام معظم رهبری در استفتایی دیدگاه خود را درباره طواف در طبقه فوقانی کعبه اعلام فرمودند.

* زکات فطره بر چه کسانی واجب است؟

اگر کسی موقع غروب شب عید فطر (که فردای آن شب، روز عید است) بالغ، عاقل و هوشیار باشد و همچنین فقیر نباشد باید برای خود و همه کسانی که نانخور او هستند (یعنی در نظر مردم تحت سرپرستی اقتصادی او هستند و روزگارشان از دارایی او تامین می‌شود) زکات فطره پرداخت کند.

حتی اگر نامسلمان هم نانخور مسلمان باشد باید به ازای او هم زکات فطره پرداخت شود.

* قصد قربت در پرداخت زکات فطره

چون زکات فطره از عبادات مالی است، باید با قصد قربت به پروردگار پرداخت شود.

* زکات کسانی که سرپرست خود را از دست داده‌اند

زکات فطره به قدری اهمیت دارد که اگر سرپرست خانواده‌ای بعد از غروب آفتاب از دنیا برود فطره او و نانخورهایش را از مال او پرداخت می‌کنند. اما اگر قبل از غروب آفتاب وفات کند لازم نیست فطره شخص وفات شده یا نانخورهایش را از مال او بدهند ولی اگر ورثه، فقیر نباشند فطره هر یک از آنها بر خودشان واجب است.

* مقدار زکات فطره

زکات فطره به ازای هر نفر سه کیلو (یک صاع) گندم یا جو یا خرما یا برنج یا کشمش یا ذرت و مانند آن است.

البته بهتر است موردی را از میان اینها انتخاب کند که اکثر مردم آن منطقه یا شهر از آن بیشتر تناول می‌کنند. (برخی از مراجع تقلید، مقدار یک صاع را بیش از سه کیلو می‌دانند که مقلدین آنها باید مراعات کنند.)

انسان می‌تواند پول یکی از این اجناس را به فقیر بدهد که امسال (1392 خورشیدی) با توجه به تفاوت قیمت گندم آزاد در استانهای مختلف برای هر نفر، حدود سه هزار تومان است.

اما نظر تفصیلی مراجع معظم تقلید:

حضرت آیت‌الله سیدعلی خامنه‌‌ای

میزان زکات فطره امسال بر مبنای گندم، برای هر نفر حداقل 3 هزار و 500 تومان است.

آیت‌الله وحید خراسانی

زکات فطریه امسال بر اساس قوت غالب گندم برای هر نفر مبلغ 3 هزار و 500 تومان، معادل 3 کیلوگرم گندم و براساس قوت غالب برنج، کشمش، جو، خرما و مانند آن بستگی به قوت محلی هر کس دارد.

آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی

بر مبنای قوت غالب گندم مبلغ 3 هزار تومان، و در تهران 3500 تومان و بر اساس قوت غالب برنج، مبلغ 15 هزار تومان اعلام می‌شود.

آیت‌الله لطف‌‌الله صافی گلپایگانی

مؤمنان مبلغ معادل 3 کیلوگرم گندم را به عنوان قوت غالب بپردازند.

آیت‌الله سیدعلی سیستانی

میزان زکات فطره امسال بر مبنای گندم، برای هر نفر حداقل 3 هزار و 600 تومان است.

آیت‌الله عبدالله جوادی آملی

میزان زکات فطره امسال بر مبنای گندم، برای هر نفر حداقل 3 هزار تومان و بر مبنای برنج بر اساس قیمت برنج مصرفی و یا مبلغ متعارف بازار به هر قیمتی که می‌توانند مبلغ 3 کیلو برنج را پرداخت کنند.

* وقت پرداخت زکات فطره

پرداخت فطره در ماه رمضان صحیح نیست (دقت شود!)

پس اگر کسی در ماه مبارک رمضان، زکات فطره پرداخته است، باید دوباره بعد از اتمام ماه مبارک رمضان پرداخت کند.

در روز عید اگر کسی می‌خواهد نماز عید بخواند باید احتیاطاً قبل از نماز عید، زکاتش را پرداخت کرده باشد اما اگر قصد ندارد نماز عید بجای آورد تا اذان ظهر روز عید فطر وقت دارد تا زکاتش را بپردازد.

اما اگر کسی در این مدت زکاتش را پرداخت نکرد باید در اولین وقت ممکن، پرداخت کند ولی نیت اداء یا قضا نکند.

* فقیر کیست؟

چنانکه گفته شد پرداخت زکات فطره بر فقرا واجب نیست و همچنین بی‌نیازان هم باید زکات خود را به فقرا بپردازند، پس باید فقیر را از نظر شرعی شناخت.

فقیر کسی است که خرج متعارف یک ساله خود و اهل و عیالش را (به صورت یک‌جا یا بطور متناوب) ندارد.

بنابراین اگر کسی هم اکنون خرجی یک سال را ندارد ولی بی‌کار هم نیست و ماهانه درآمد دارد فقیر حساب نمی‌شود اما کسی که به اندازه خرج یک سال دارایی ندارد و بیکار هم هست فقیر محسوب می‌شود ولی شخص بیکاری که خرج یک سال آینده را دارد فقیر حساب نمی‌شود.

* نان خور (عیال) کیست؟

نانخورهای یک نفر تمام کسانی هستند که از لحاظ اقتصادی و خورد و خوراک، وابسته به دارایی او هستند یعنی امور اقتصادی و خورد و خوراک آنان از دارایی او تامین می‌شود.

در نانخور بودن فرقی ندارد که نانخور بزرگ یا کوچک، مسلمان یا غیر مسلمان، عاقل یا غیر عاقل باشد.

* فطره بچه در شکم مادر

بچه‌ای که در شکم مادر است فطره ندارد یعنی در واقع، نانخور کسی حساب نمی‌شود.

* فطره مسافران، بیماران، سرباز و کارگران

اگر نانخور کسی در مسافرت باشد سرپرست او باز هم باید فطره او را بدهد مگر آنکه در محل مسافرت چندین روز مهمان کسی باشد که نانخور او محسوب شود که در این صورت فطره بر میزبان واجب است.

فطره بیمارانی که در بیمارستان‌ها هستند بر عهده سرپرست اقتصادی آنهاست.

سربازانی که در پادگان‌ها و مرزهای کشور مشغول خدمت به اسلام و وطن هستند نانخور دولت حساب نمی‌شوند و فطره آنها بر کسی واجب است که سرپرستی آنها را بر عهده دارد مثلا بر عهده پدر آنهاست. اما اگر سرپرست ندارند و فقیر هم نیستند بر خودشان واجب است و اگر فقیر باشند فطره آنها بر کسی واجب نیست.

کارگرانی که از طرف کارفرمای خویش، غذا دریافت می‌کنند یا پرستارانی که در بیمارستانها کار می‌کنند و همه کسانی که شرایط مشابه دارند، زکاتشان برعهده کارفرما یا بیمارستان نیست چون غذا قسمتی از حقوق آنها محسوب می‌شود.

* فطره نوزاد و دختری که تازه به خانه شوهر می‌رود

اگر دختری قبل از غروب آفتاب به خانه شوهر برود یعنی بعد از گذران دوران عقد رسما زندگی مشترک را در خانه شوهر آغاز می‌کند فطره‌اش برعهده شوهر است چون نانخور پدرش حساب نمی‌شود. اما اگر بعد از غروب آفتاب ماه مبارک رمضان به خانه شوهر برود زکاتش بر پدر (سرپرست قبلی) واجب است.

نوزاد اگر قبل از غروب آخرین روز ماه مبارک رمضان به دنیا آمده زکاتش بر عهده پدرش است اما اگر پدر ندارد کسی که خرجی مادرش را می‌دهد باید زکات او را بدهد.

فطره نوزادی که بعد از غروب آخرین روز ماه رمضان، به دنیا آمده در آن سال بر عهده هیچ کس نیست.

* فطره کسی که سرپرستش فطره نمی‌پردازد

کسی که نانخور دیگری است واجب نیست فطره خودش را بدهد بلکه اگر بدون اجازه سرپرست پرداخت کند سرپرست هم دوباره باید پرداخت کند اما اگر با اجازه سرپرستش بپردازد، همان یک بار که خودش پرداخته کافی است.

اگر سرپرست کسی زکات فطره او را پرداخت نکند در نظر مبارک امام خمینی (قدس سره) فطره بر خودش واجب نمی‌شود. (البته در نظر برخی از علما اگر فقیر نیست فطره خود را احتیاطا بپردازد.)

* فطره مهمان شب عید فطر

آراء مراجع معظم تقلید در مورد مهمانی که قبل از غروب شب عید فطر وارد منزل صاحب خانه می‌شود متفاوت است.

برخی از علمای فعلی، مهمانی را که برای همان یک وعده افطار در خانه صاحب‌خانه است، نانخور حساب نمی‌کنند و زکاتش را بر خودش واجب می‌دانند نه بر میزبان اما فتوای مبارک امام خمینی(رحمت الله علیه) این است که فطره مهمانى که پیش از غروب شب عید فطر با رضایت صاحبخانه وارد شده و نانخور او حساب مى‌شود، بر او (یعنی بر میزبان) واجب است.

اما اگر مهمان بعد از غروب آخرین روز ماه مبارک رمضان وارد خانه میزبان شود زکاتش به عهده صاحبخانه نیست.

اگر کسی چند روز قبل از عید فطر، وارد خانه میزبان شده (مثل مسافری که در خانه اقوامش ساکن می‌شود) و مهمان آنهاست و تا غروب آفتاب هم همچنان مهمان آنان محسوب می‌شود در نظر همه علما نانخور میزبان است و فطره‌اش بر عهده میزبان است.

* فطره سادات و غیر سادات

کسی که سید نیست نمی‌تواند فطره خود یا نانخورهایش را به سید بپردازد.

ملاک، سید بودن یا نبودن سرپرست خانواده است بنابراین اگر کسی که سید نیست عهده‌دار مخارج مادر سیده‌اش هست باید تمام زکات فطره‌اش را به غیر سادات بدهد. همچنین اگر کسی که سید نیست فرزند یتیم سادات را به فرزندی قبول کرده باشد باید فطره را به غیر سادات بدهد.

اما سادات می‌توانند فطره خود و عیالشان را به سادات و یا غیر سادات بپردازند. در مورد ایشان هم ملاک سرپرست خانوار است حتی اگر اشخاص غیر سید تحت تکفل او باشند.

* فطره کسی که از فقرا طلبکار است

اگر کسی هنگام غروب آفتاب از فقیری طلبکار باشد می تواند طلب خود را بابت زکات فطره حساب کند.

* مصرف زکات فطره

بنابر نظر امام راحل و برخی مراجع معظم تقلید می‌توان زکات فطره را در همه هشت موردی که زکات مال در آن مصرف می‌شود مصرف کرد. ( دقت شود زکات مال غیر از زکات  فطره است و بر صاحبان گندم،  جو، خرما، کشمش، گاو، گوسفند، شتر، طلا و نقره واجب می‌شود)

آن موارد عبارتند از1.فقرا 2.مساکین یعنی کسانی که وضعشان از فقرا هم بدتر است 3.مسافرانی  که در راه مانده و خرج بازگشت را ندارند 4.بدهکارانی که نمی‌توانند قرض خود را بدهند 5.فی سبیل الله یعنی در همه کارهای خیر که نفع آن به عموم مسلمین برسد مانند ساخت و تعمیر مسجد، راه، پل، مدرسه و بیمارستان و غیر اینها 6.کافرانی که با دادن زکات به اسلام ترغیب می‌شوند یا در جنگ به مسلمانان کمک می‌کنند 7.پرداخت به نائب امام یا  کارمندان حکومت اسلامی که مامور جمع آوری زکات و رساندن آن به نیازمندان است.

البته پرداخت آن به فقرای شیعه بهتر است.

برخی از مراجع تقلید عقیده دارند که زکات فطره مخصوص فقرا و مساکین شیعه است و نمی‌توان آن را در شش مورد دیگر مصرف کرد. بنابراین خوب است همه مومنین زکات فطره خود را صرف فقرای شیعه مذهب بکنند.

مستحب است انسان زکات فطره را ابتدا به خویشان فقیر بدهد و اگر آنها فقیر نباشند به همسایه فقیر یا اهل علم و فضیلت و تقوا که فقیر هستند بدهد.

* زکات دادن به گناهکار

فقیری که زکات می‌گیرد لازم نیست عادل باشد و به فقیر فاسق هم می‌شود زکات داد. (فاسق کسی است که یک بار گناه کبیره کرده و توبه هم نکرده است یا بیش از یک بار گناه صغیره مرتکب شده ولی هنوز توبه نکرده است.)

* پرداخت زکات به شرابخوار و کسی که آشکارا گناه می‌کند

پرداختن زکات به شرابخوار یا کسی که آشکارا و در میان همگان گناه می‌کند (هر گناهی) صحیح نیست هرچند که زکات را در معصیت هم خرج نکند همچنانکه برخی از علما، دادن زکات به بی نماز را صحیح نمی‌دانند.

* پرداخت زکات به کسی که آن را در گناه مصرف خواهد کرد

اگر انسان بداند که فقیر زکات را در راه معصیت خرج خواهد کرد نباید به او زکات بدهد و اگر بدهد باید دوباره به فقیر دیگری بپردازد.

بنابراین دادن زکات به فقیری که آنرا صرف مواد مخدر یا پرداخت هزینه‌های گناهانش  می کند جایز نیست.

* مقدار زکاتی که به یک فقیر می‌توان داد

نباید مقداری کمتر از زکات یک نفر یعنی کمتر از سه کیلو یا قیمت آن را به یک فقیر داد بنابراین نباید مثلا دو کیلو از زکات را به یک فقیر و یک کیلوی دیگر را به فقیر دیگر بدهند. از طرف بیشینه هم نباید بیش از خرج یک سال را به یک فقیر داد.

* پرداخت زکات فطره به غیر فقیر

اگر بعد از پرداخت فطره بفهمد که گیرنده زکات اصلا فقیر نبوده، اگر عین آن زکات هنوز باقی مانده می‌تواند آنرا پس گرفته و به فقرا بدهد اما اگر زکات در دست آن شخص از بین رفته یا مصرف شده باشد یا به هر علت آنرا پس نگیرد باید دوباره زکات را به فقرا بپردازد.

* عوض کردن پول یا جنسی که برای زکات کنار گذاشته شده

انسان نمی‌تواند پول یا جنسی را که برای زکات کنار گذاشته با پول یا جنس دیگری عوض کند بلکه باید همان را بپردازد.

البته اگر به هر علت آن جنس یا پول از بین برود مثل اینکه فاسد شود یا دزد آن را ببرد باید مال دیگری، جایگزین آن کند.

* انتقال زکات به شهر دیگر

در نظر بسیاری از علما انتقال زکات فطره از شهر پرداخت کننده آن به شهر دیگر صحیح نیست.

چند نكته ي مهم پيرامون سجده واجب قرآن

‌الف ) در چهار سوره از قرآن مجيد، آيۀ سجده وجود دارد:

1- سورۀ والنّجم (‌آيه 62) [سوره ي 53 قرآن است ودر جزء 27 مي باشد]

2- سورۀ إِقرأ (يا همان سوره علق آيه 19) [سوره ي 96 قرآن است ودر جزء 30 مي باشد]

3- سورۀ ألم تنزيل (يا همان سوره سجده آيه 15) [سوره ي 32 قرآن است ودر جزء 21 مي باشد]

4- سورۀ حم سجده (يا همان سوره فصلت آيه 37) [سوره ي 41 قرآن است ودر جزء 24 مي باشد]

ب) انسان چه آيه ي سجده را بخواند و چه بشنود بايد سجده كند ؛ پس در جلساتي كه قاري تلاوت مي كند و ما هم آرام تكرار مي كنيم ؛مثل اعمال ام داوود در اعتكاف و يا قرآن خواني در مساجد و جلسات،  2 سجده واجب مي شود

ج)  اگر انسان، آيۀ سجده را از كسى كه قصد خواندن قرآن‌را ندارد، بشنود و يا آن‌را از مثل راديو ضبط بشنود، اگر مستقيم نباشد؛ لازم نيست سجده كند (البته اگر خودش تكرار كند ، براي خواندن بايد سجده كند ، اما براي گوش دادن لازم نيست)

د) ‌در سجدۀ واجب قرآن،بايد بر چيزي سجده كند كه سجده بر آن صحيح است و نمى‌شود بر چيزهاى خوراكى و پوشاكى سجده كرد، ولى ساير شرايطى كه در سجدۀ نماز لازم است، در اين سجده واجب نيست.

ه) سجده را بايد بعد از تمام كردن آيه ي سجده دار  انجام داد؛ نه بعد از قرائت كلمه سجده دار

و) هر گاه شخصى در سجدۀ قرآن، پيشانى خود را به قصد سجده بر زمين بگذارد، حتى اگر ذكرى هم نگويد، كافى است هر چند مستحب است اين ذكر گفته شود: لا الٰهَ الّاٰ اللّٰهُ حَقَّاً حَقَّاً. لا الٰهَ الّاٰ اللّٰهُ ايمٰاناً وَتَصْديقاً. لا الٰهَ الّاٰ اللّٰهُ عُبُودِيَّةً وَرِقَّاً. سَجَدْتُ لَكَ يٰا رَبِّ تَعَبُّداً وَرِقّاً، لا مُسْتَنْكِفاً وَ لا مُسْتَكْبِرَاً، بَلْ انا عَبْدٌ ذَليلٌ ضَعيفٌ خٰائِفٌ مَسْتَجيرٌ.

به توضيح المسائل مراجع از مساله 1093 تا مساله 1099 مراجعه شود

تازه‌ترین فتواهای آیت‌الله العظمی خامنه‌ای مقام معظم رهبری مرجع تقلید شیعیان جهان که حاوی موضوعاتی چون ماهواره، تجارت الکترونیکی، معامله با شرکت‌هاى صهیونیستى، بهائیت، احضار روح، زمین مصادره‌ای، اضافه‌کاری، موسیقی و... است، منتشر شد.

*احکام تقلید